#المیزان| و در مجمع البیان گفته: روایت شده که مردى داخل مسجد رسول خدا (ص) شد دید مردى دارد از رسول خدا (ص) حدیث نقل مى‌کند، مى‌گوید من پرسیدم: شاهد و مشهود چیست؟ گفت: بله، شاهد روز #جمعه و مشهود روز #عرفه است.
از او گذشته نزد مرد دیگرى رفتم که او نیز از رسول خدا (ص) حدیث مى‌کرد، از او نیز همین سؤال را کردم، گفت: اما شاهد، روز #جمعه است، و اما مشهود روز #عید_قربان است.
از پیش او هم گذشته نزد جوانى رفتم که رخساره‌اى چون دینار طلا درخشنده داشت، او نیز از رسول خدا (ص) حدیث مى‌کرد، پرسیدم: به من خبر بده از اینکه شاهد و مشهود چیست؟ گفت: بله شاهد، #محمد_رسول_اللَّه (ص)، و مشهود روز #قیامت است، مگر کلام خدا را نشنیده‌اى که مى‌فرماید:{" یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً"} و در آن رسول خدا (ص) را شاهد و مبشر و نذیر نامیده،
و نیز مگر نشنیده‌اى که مى‌فرماید:{" ذلِکَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ"}، و در آن روز قیامت را روز مشهود مى‌خواند.
پرسیدم: آن محدث اولى کیست؟ گفتند: ابن عباس است، از دومى پرسیدم گفتند:
ابن عمر است، از سومى پرسیدم گفتند: حسن بن على (ع) است «3».
مؤلف: و این حدیث بطرق مختلف و الفاظى نزدیک به هم نقل شده، و در تفسیر این آیه گذشت که آنچه حسن بن على (ع) فرموده، از نظر سیاق آیات به ذهن روشن‌تر مى‌رسد، هر چند که لفظ شاهد و مشهود با وجوه دیگر نیز به وجهى قابل انطباق است.
===========
(1 و 2) الدر المنثور، ج 6، ص 332.
(3) مجمع البیان، ج 10، ص 466.
ص: 424}
