سئوال: نویسنده ی محترمی تحت عنوان مقاله جامعه شناسی فقه اسلامی( اینجا را کلیک کنید) ، نماز را به دو دسته ایمانی و آئینی تقسیم کرده و نتیجه گیری کرده که نماز واجب فرادی را می توان مانند نماز مستحب و بدون رعایت قبله و یا نشستن و یا انجام عملی رکوع و سجود خواند ، آیا این نظریه تا چه حد درست است؟
پاسخ: قاعده ای در فقه شیعه وجود دارد بنام عدم امکان قیاس که تحت عنوان :لا قیاس فی الدین در احادیث از آن یاد شده و به همین علت هر چیزی حکم خاص خود را دارد و مقایسه در آن مردود است مثلا خون و ادرار هر دو نجس هستند اما با لکه ای کوچک از خون می توان نماز خواند و با قطره ای ادرار بر بدن و لباس نمی توان نماز خواند و نتیجه گیری فقهی از یکی برای دیگری اشتباه است و همین باعث می شود خیلی از فتاوی غیر شرعی و غیر عقلانی اهل تسنن در مذهب شیعه امکان ظهور نداشته باشد چرا که قاعده عدم امکان قیاس مانع آنست . به همین علت از نظر فقه شیعه ، نتیجه گیری نویسنده محترم از مقایسه نماز واجب و مستحب و تسری احکام نماز مستحب به نماز واجب از طریق قیاس ، با فقه شیعه همخوانی ندارد.شایان ذکر است همین قاعده باعث شده است که علماء شیعه نتوانند مانند علمای اهل تسنن که مثلاً از قاعده اضطرار ، حکم جهاد نکاح را داده اند را استخراج کنند چرا که اضطرار در حفظ جان با اضطرار نکاح با چند نفر، قابل قیاس نیست و این گونه قیاس ها اصل دین و حکمت های تشریعی آن را از بین می برد. لذا کلا باب قیاس در فقه شیعه بدین شکل بسته است و باید از روشهای عقلانی و فرایند های علمی مربوطه ، به استنباط احکام پرداخته شود. فرامرزمیرشکار- 5 آذر 96
